Qos yaj ywm cyst nematode yog kab tsuag txaus ntshai. Cov kab mob microscopic no nyob hauv cov av, nkag mus rau cov hauv paus hniav ntawm cov tub ntxhais hluas qos yaj ywm thiab txo cov qoob loo los ntawm 70%. Lawv kuj yog ib qho nyuaj rau kev tshem tawm: lub qe tiv thaiv hauv lub cev ntawm tus poj niam, uas hloov mus rau hauv lub cyst tom qab tuag, nws muaj peev xwm nyob twj ywm rau hauv av rau xyoo.
Cov kev tshawb fawb zaum kawg tau pom tias ib lub hnab ntawv yooj yim ua los ntawm txiv tsawb fibers tiv thaiv cyst nematodes los ntawm hatching thiab los ntawm kev nrhiav cov qos yaj ywm hauv paus. Txoj kev tshiab tau nce cov txiaj ntsig los ntawm tsib zaug hauv kev sim ntawm cov liaj teb me hauv Kenya.
Graeme Thiele, tus thawj coj ntawm kev tshawb fawb ntawm International Potato Center hais tias "Qhov no yog ib feem tseem ceeb ntawm txoj haujlwm. Tab sis "tseem muaj ntau txoj haujlwm yuav tsum tau ua kom tig qhov no los ntawm kev tshawb pom zoo rau hauv kev daws teeb meem tiag tiag rau cov neeg ua liaj ua teb hauv East Africa," nws ceeb toom.
Av nematodes yog ib qho teeb meem rau ntau hom qoob loo. Rau cov qos yaj ywm, golden nematode (Globodera rostochiensis) yog kev hem thawj thoob ntiaj teb. Nroj tsuag nrog kab mob, puas keeb kwm muaj yellowish, wilting nplooj. Cov qos yaj ywm no me me thiab feem ntau ua rau puas tsuaj, ua rau lawv muag tsis tau. Hauv cov teb chaws sov, cov nematode tuaj yeem tswj tau los ntawm kev hloov cov qos yaj ywm nrog lwm cov qoob loo, txau cov av nrog tshuaj tua kab, thiab cog ntau yam uas tiv taus tus kab mob.
Cov txheej txheem no tseem tsis tau muaj feem xyuam rau ntau lub tebchaws tsim, ib feem vim tias cov tshuaj tua kab yog kim thiab cov qos yaj ywm resistant ntau yam tsis muaj nyob rau hauv huab cua sov. Tsis tas li ntawd, cov neeg ua liaj ua teb me me, uas tuaj yeem ua tau nyiaj zoo muag qos yaj ywm, feem ntau tsis kam hloov cog qos yaj ywm nrog cov qoob loo tsis tshua muaj txiaj ntsig.
Hauv Kenya, qos yaj ywm cyst nematode tau nthuav dav nws qhov ntau thiab vam meej. "Nematode densities yog incredibly siab," hais tias Danny Cyne, yog ib qho Nematode cov kws tshaj lij ntawm lub koom haum thoob ntiaj teb. Qhov no ua rau muaj teeb meem ntxiv ntawm biodiversity poob, nrog cov qos yaj ywm ua liaj ua teb tshem hav zoov los tsim cov teb tsis muaj nematode tshiab.
Lub tswv yim hais tias txiv tsawb ntawv tuaj yeem pab cov neeg ua liaj ua teb tshem lawv cov av ntawm nematodes hnub rov qab ntau dua 10 xyoo. Cov kws tshawb fawb ntawm North Carolina State University tab tom nrhiav txoj hauv kev los pab cov neeg ua liaj ua teb hauv cov tebchaws tsim kom muaj kev nyab xeeb xa cov tshuaj tua kab me me. Lawv tau sim nrog cov ntaub ntawv sib txawv thiab pom tias daim ntawv ua los ntawm cov txiv tsawb ua haujlwm zoo tshaj plaws. Nws cov tubular, porous fibers maj mam tso cov tshuaj tua kab rau hauv av rau ob peb lub lis piam ua ntej tawg. Los ntawm lub sij hawm ntawd, cov nroj tsuag tau tsim txaus tias txawm tias nws kis tau tus kab mob, nws yuav twb muaj lub hauv paus noj qab haus huv.
Hauv kev sim teb, cov kws tshawb fawb ntxiv abamectin, tshuaj tua kab uas tua nematodes, rau ntawv. Lawv kuj cog qos yaj ywm hauv cov txiv tsawb ntawv yam tsis muaj abamectin los tswj. Ua rau lawv xav tsis thoob, cov nroj tsuag no yuav luag zoo li cov nroj tsuag hauv daim ntawv tshuaj tua kab. Coyne tau qhia txog qhov tsis txaus ntseeg no nrog cov npoj yaig, tus kws tshuaj ib puag ncig lub npe hu ua Baldwin Torto, uas kawm txog kev sib cuam tshuam ntawm cov nroj tsuag ntawm International Center for Insect Physiology thiab Ecology.
Ua ke nrog Juliet Ochola, tam sim no yog ib tug tub ntxhais kawm tiav hauv North Carolina State University, Torto tau khiav qee qhov kev sim kom paub tias muaj dab tsi tshwm sim. Lawv pom tias txiv tsawb ntawv muaj cov ntsiab lus tseem ceeb secreted los ntawm cov hauv paus hniav ntawm cov tub ntxhais hluas qos yaj ywm nroj tsuag, qee qhov nyiam cov av microbes uas muaj txiaj ntsig zoo rau cov nroj tsuag. Nematodes kuj tau kawm pom cov tshuaj no. Qee qhov, xws li alpha-chaconin, yog lub teeb liab rau cov qe nematode mus hatch. Ochola hais tias, "Yog tias ntau tus ntawm lawv tua tib lub sijhawm, lawv yuav muaj peev xwm qhib cov hlwv," Ochola hais. Tom qab hatching, cov tub ntxhais hluas nematodes paub txog kev sib txuas thiab siv lawv los nrhiav cov qos yaj ywm sib tw.
Txiv tsawb fibers nqus 94% ntawm cov tebchaw, Ochola thiab cov npoj yaig pom. Thaum lawv nthuav tawm cov qe nematode rau exudate nrog ntawv, tus nqi hatch raug txo los ntawm 85% piv rau kev tswj hwm, pab pawg tau tshaj tawm hauv phau ntawv journal Nature Sustainability. Lwm qhov kev sim tau pom tias cov nematodes hatched tsawg dua yuav pom cov ntawv npog qos yaj ywm hauv paus.
Hauv thaj teb uas muaj kab mob nematode hauv Kenya, Coyne thiab cov npoj yaig tau pom tias cog qos yaj ywm qhwv hauv daim ntawv txiv tsawb dawb tripled cov txiaj ntsig piv rau cog yam tsis muaj ntawv. Ib koob tshuaj me me ntawm abamectin hauv ntawv-tsuas yog tsib txhiab feem pua ntawm qhov ib txwm siv tshuaj tsuag rau hauv av-ua kom cov qoob loo nce ntxiv los ntawm 50%. Piv txwv li, tej nematodes uas av ntawm qos yaj ywm raug tua los ntawm abamectin.
Tam sim no cov kws tshawb fawb tab tom nrhiav seb yuav ua li cas kom tau daim ntawv los qhwv thiab cog qos yaj ywm rau cov neeg ua liaj ua teb hauv East Africa. Txiv tsawb cog hauv Kenya thiab cov tebchaws nyob ze tuaj yeem muab cov fiber ntau, uas tam sim no tau muab pov tseg raws li pov tseg. Cov neeg ua ntawv tuaj yeem ua lub hnab. Raws li Coyne, qhov kev sib tw loj tshaj plaws yuav ua rau cov neeg ua liaj ua teb yuav cov ntawv nws tus kheej.
Thaum cov neeg ua liaj ua teb sim lub hnab, cov kws tshawb fawb hais tias lawv yuav pom tias lawv yooj yim siv. Ochola hais tias "Cia li qhwv thiab cog," Ochola hais.
Tab sis kev ntim cov qos yaj ywm ntau tseem yuav ua haujlwm hnyav, sau tseg Isabelle Conceicao, tus kws tshaj lij nematode ntawm University of Coimbra. Yog tias lub tshuab qhwv qos yaj ywm tau tsim, nws hais tias, tej zaum txoj hauv kev tuaj yeem siv rau cov liaj teb loj uas siv cov tshuab cog qoob loo.